Na runama iz Jellinga i Læborga spominje se Thyra, majka Haralda Plavozubog, kralja kome se pripisuje stvaranje danske države
Arheolozi su koristili 3D skeniranje da istraže natpise izrezane na dve grupe danskih runskih spomenika i otkrili su da su četiri spomenika najvjerovatnije napravljena u čast moćne vikinške kraljice, piše Phys.org.
Prvu grupu, spomenike iz Jellinga, podigao je Harald Plavozubi, kralj kome se pripisuje osnivanje Danske, u čast svojih roditelja Gorma i Thyre. Runski spomenici iz Læborga takođe spominju ženu po imenu Thyra.
Tim naučnika iz Danske imao je teoriju da se ove dvije grupe spomenika odnose na istu osobu. Ako je to tačno, onda je Thyra najviše puta spomenuta osoba na danskim runskim spomenicima iz vikinškog doba.
– Željeli smo da vidimo da li možemo da nađemo iste ureze na tim spomenicima, kako bismo mogli da povežemo spomenike iz Læborga i iz Jellinga. Ako postoji veza, onda je vrlo vjerovatno da se spomenici odnose na istu ženu – Thyru, majku Haralda Plavozubog – rekla je dr Lisbeth M. Imer iz Nacionalnog muzeja Danske, glavna autorka studije.
Da bi ispitali teoriju, ona i njen tim sa više skandinavskih institucija napravili su 3D modele runskih spomenika i analizirali oblike i tehnike rezbarenja kojima su napravljene rune, a analizirali su i jezik. Njihovo istraživanje objavljeno je u žurnalu Antiqity.
Istraživači su poredili urezane rune dobro očuvanih spomenika da bi identifikovali osobene znake različitih umjetnika. Sličnosti između spomenika iz Læborga i Jellinga ukazuju da ih je napravila ista osoba. To znači da se obje grupe spomenika odnose na istu osobu – dansku kraljicu i majku Haralda Plavozubog. To pokazuje da je riječ o veoma moćnoj i cijenjenoj osobi. Veoma je vjerovatno da je sama kontrolisala djelove teritorije i imala vlast kao samostalan vladar, a ne samo kao supruga Gorma Starog.
– Nijedan drugi muškarac ili žena iz vikinškog doba u Danskoj nisu spomenuti na toliko runskih spomenika, što ukazuje na nespornu važnost ujedinjenja pod vlašću njenog sina Haralda Plavozubog – rekla je dr Imer.
Ono što je najvažnije, dodaju, ovo ukazuje da su žene imale veći uticaj u Danskoj vikinškog doba nego što se mislilo. To ukazuje da je žena mogla da ima vlast sama po sebi ili da vlada u ime muža ili maloljetnih sinova.
– Kombinacija današnjih analiza i geografska rasprostranjenost runskih spomenika ukazuju na to da je Tira bila jedna od ključnih figura ili ključna figura za nastanak Danske kao države – navode autori studije.
Tira je bila supruga kralja Gorma Starog, koji je vladao od 936. do 958. Nije mnogo toga poznato o njenom životu. Dok neke hronike navode da je porijeklom iz loze kraljeva Veseksa, druge tvrde da je kćerka vladara Jyllanda Haralda Klaka. Prema tradiciji, lično je vodila vikinške ratnike u borbu i to posebno protiv Njemaca. Po njoj je nazvan asteroid 115 Tira, otkriven 6. augusta 1871.
Harald Plavozubi Gormson smatra se sinom Gorma Starog i Tire. Bio je danski i norveški kralj koji je živio između 935. i 968. godine. Tokom njegove vladavine Danska je primila hrišćanstvo. Zanimljivo je da je njegov nadimak Plavozubi iskorišćen za naziv bežične tehnologije – blutut.
BH Glas / Telegraf / Phys.org
