Agencija za sigurnost hrane Bosne i Hercegovine dostavila je nadležnoj službi Evropske komisije zahtjev za registraciju “Gatačkog kajmaka iz mješine” oznakom porijekla na nivou Evropske unije. Zahtjev je prihvaćen i sukladno procedurama Evropske komisije objavljen u Unijinom registru geografskih oznaka (eAmbrosia) 11. septembra 2025. godine, izvijestili su iz Agencije.
Gatački kajmak iz mješine prethodno je registrovan u Bosni i Hercegovini u skladu s Pravilnikom o sistemima kvalitets za prehrambene proizvode, što je bio preduslov za podnošenje zahtjeva za registraciju na nivou Evropske unije. To je, uz “Ekstra djevičansko maslinovo ulje Hercegovine”, drugi proizvod iz Bosne i Hercegovine koji je u proceduri registracije oznake porijekla na nivou EU.
Nakon prihvaćanja i objave zahtjeva, Evropska komisija ispituje zahtjev za registraciju, te provjera sadržava li potrebne informacije. U sklopu ispitivanja zahtjeva, Komisija od podnositelja zahtjeva može zatražiti sve potrebne dodatne informacije ili izmjenu zahtjeva, što može uticati na trajanje postupka, pojašnjavaju iz Agencije.
“Gatački kajmak iz mješine” dobija se zrenjem u ovčijoj mješini od termički obrađenog kravljeg mlijeka gatačkog autohtonog goveda. Proizvodi se od punomasnog kravljeg mlijeka bez dodavanja zgušnjivača, aroma i starter kulture, a jedini je dozvoljeni dodatak kuhinjska so.
Odlikuje se visokim sadržajem suhe materije, preko 70 posto, i sadržajem mliječne masti u suhoj materiji koja u gotovom proizvodu ne može biti manja od 85 posto, što proizvodu daje ujednačenu mazivu konzistenciju.
Proizvodnja “Gatačkog kajmaka iz mješine” duboko je ukorijenjena u kulturi i tradiciji gatačke opštine, što potvrđuju usmena predanja ovoga kraja, muzejski primjerci oruđa korištenog u proizvodnji kajmaka, guslarske pjesme i pripovijetke.
Prvi pisani podaci o autohtonim mliječnim proizvodima Balkana potiču s kraja 19. stoljeća, a o proizvodnji “Gatačkog kajmaka iz mješine” s početka 20. stoljeća.
Autohtona proizvodnja ovog kajmaka zadržala se do danas u malim planinskim domaćinstvima gatačke opštine i predstavlja nematerijalno kulturno naslijeđe stanovništva ovoga kraja.
Podsjetimo, registracijom oznake geografskog porijekla “Livanjskog sira” na nivou Evropske unije, Bosna i Hercegovina je u novembru 2024. godine postala prva zemlja u procesu pristupanja EU iz naše regije koja ima prehrambeni proizvod upisan u registar oznaka geografskog porijekla Evropske unije, prenosi Fena.
